Wat is een lumbaalpunctie of ruggenprik?
Bij een lumbaalpunctie wordt er met een prik in de onderrug hersenvocht afgenomen uit het onderste deel van het harde hersenvlies dat rond het ruggenmerg en de hersenen zit.
Dit hersenvocht (ook wel liquor cerebrospinalis genoemd) staat in verbinding met de ruimte rond de hersenen. Daarom kunnen bepaalde afwijkingen aan bijvoorbeeld de hersenen worden gemeten door het afnemen van hersenvocht in de onderrug.
Waarom een lumbaalpunctie?
Er kunnen veel redenen zijn om een lumbaalpunctie uit te voeren. Met het vocht kan onderzoek worden gedaan naar bijvoorbeeld:
- een ontsteking
- kwaadaardige cellen
- aanwijzingen voor een doorgemaakte bloeding in het hoofd
- een verhoogde hersendruk
- biomarkers voor dementie
- ...
Verloop van een lumbaalpunctie
Voorbereiding
Als je bloedverdunners gebruikt, moet je dit melden aan je arts bij het maken van de afspraak voor de ruggenprik. Bij gebruik van bepaalde bloedverdunners moet je mogelijk tijdelijk stoppen. Je arts bespreekt dit met jou.
Tijdens de lumbaalpunctie
Tijdens het onderzoek lig je op je zij of zit je op de rand van het bed. In beide gevallen maak je de rug bol. Met een kromme rug is de prik namelijk een stuk makkelijker uit te voeren.
De arts zal eerst de huid ontsmetten. Pas hierna volgt de prik. Als de naald eenmaal op de goede plaats zit, voel je hier nog maar weinig van. Nadat er voldoende vocht is afgenomen, haalt de arts de naald er weer uit en krijg je een pleister op de prikplaats.
Soms prikt de arts ook nog bloed uit de arm. Dit is nodig om de samenstelling van je bloed en je hersenvocht te vergelijken. Een volledige lumbaalpunctie duurt vijf tot tien minuten. Vaak moet je na het onderzoek nog enige tijd blijven liggen (meestal zo’n twee uur).
Gelieve tijdens dit onderzoek je mobiele telefoon uit te zetten.
Na het onderzoek
De pleister mag er na een uur af. Bij de meeste mensen geeft een lumbaalpunctie geen restklachten. Ongeveer een op de vier patiënten ervaart hoofdpijnklachten. Deze klachten zijn het gevolg van lekkage van hersenvocht uit het gaatje in de vochtzak. Het typische van deze hoofdpijn is dat de pijn vaak erger wordt wanneer je overeind komt en weer verdwijnt wanneer je gaat liggen.
Het helpt dan om een dag platte rust te houden en goed te drinken. Kies vooral dranken met veel cafeïne (koffie of cola) en/of neem paracetamol. Meestal gaat deze hoofdpijn binnen enkele dagen vanzelf over.
Bij onvoldoende verbetering neem je best opnieuw contact op. In sommige gevallen wordt er een bloodpatch verricht. Hierbij wordt je eigen bloed ingespoten in de onderrug vlakbij het gaatje in het harde hersenvlies. Het bloed stolt en het gaatje is dicht. De hoofdpijnklachten zijn dan vaak snel over.
Beoordeling en uitslag van de lumbaalpunctie
Wanneer je de resultaten van de punctie ontvangt, hangt af van welke bepalingen zijn aangevraagd. Dit varieert tussen enkele uren en enkele maanden. Je arts zal deze met jou bespreken.