Uw patiënt heeft een respectabele leeftijd of verhuist naar een woonzorgcentrum. Een jongere patiënt kreeg een diagnose MS, (ongeneeslijke) kanker, dementie … Met dergelijk patiëntenprofiel is de kans groter dat iemand op een bepaald moment in het ziekenhuis terecht komt. Wat verwacht deze patiënt nog inzake behandeling? Zonder vroegtijdige zorgplanning of VZP moet de arts-specialist soms op enkele minuten en vaak zonder kennis van de patiënt een beslissing nemen. Als huisarts kan uw informatie richtinggevend zijn.
“Vroegtijdige zorgplanning of VZP betekent dat patiënten samen met hun naasten, huisarts, zorgteam … nadenken en beslissingen nemen over de huidige en toekomstige zorg. Patiënten met een geriatrisch profiel die ambulant langskomen, geven we een informatiebrochure mee en zetten we aan om over VZP te praten. Dit vermelden we ook meer en meer in het verslag dat naar de huisarts gaat. Op deze manier willen we patiënten mee sensibiliseren om hierover met hun huisarts, als levenslooparts, in gesprek te gaan." Aan het woord is dr. Marleen Van Esbroeck, diensthoofd geriatrie.
VZP en DNR-code
De wet op de patiëntenrechten voorziet in het fundamentele recht van iedere patiënt dat die toestemming moet geven voor welke behandeling dan ook: genezend, levensreddend, levensverlengend, palliatief, … Vroegtijdige zorgplanning sluit hier naadloos bij aan. De patiënt kan zijn wensen mondeling kenbaar maken of geformaliseerd in een positieve of negatieve wilsverklaring.
De DNR-code is de medische vertaling hiervan in een ziekenhuis door een arts-specialist of huisarts en komt in het medisch dossier. Hierbij houdt men rekening met de wensen van de patiënt, maar soms neemt de arts ook afwijkende beslissingen waarbij zinvolheid van een behandeling en verwachte levenskwaliteit doorslaggevend zijn.
“Wanneer geen informatie beschikbaar is, moeten we in kritieke situaties snel telefonisch contact opnemen met familie of mantelzorger”, zegt dr. Catherine Van Dessel, geriater. “Hierbij overvallen we vaak de betrokkenen met deze vraag. Emotioneel is het heel heftig om op acute momenten grote beslissingen te nemen. Daarom ons pleidooi bij huisartsen om tijdig over vroegtijdige zorgplanning te praten en die informatie te delen. Bij opname van een patiënt kijken we voor een actuele omschrijving van de gezondheidstoestand spontaan altijd in sumHR, het verkorte medisch dossier. Er is op dit moment elektronisch nog geen volledig eengemaakt dossier tussen eerste en tweede lijn. Daardoor vinden we daarin weinig informatie over de wensen van de patiënt inzake verdere behandeling. Ook woonzorgcentra hebben hierin een belangrijke rol. Ze staan dagelijks in contact met de patiënt en horen vaak wat een patiënt zelf spontaan als wensen aangeeft. Deze informatie zou nog veel meer mogen doorstromen.”
Op de dienst geriatrie bij AZ Sint-Maarten probeert men het goede voorbeeld te geven. Niet alleen artsen maar ook verpleegkundigen wordt gevraagd om stelselmatig informatie over wensen die een patiënt spontaan aangeeft tijdens de zorg te noteren. Waardevolle informatie waardoor de geriaters een vollediger beeld krijgen van de patiëntenverwachtingen.
Ook intensieve zorg vragende partij
Dr. Robrecht De Medts, diensthoofd intensieve zorg: “Intensieve zorg is bij uitstek de dienst waar escalatie van zorg zeer snel kan, maar niet steeds gewenst is. Beademing bijvoorbeeld is altijd belastend. Patiënten hebben sedatie nodig, zijn niet langer wilsbekwaam en verliezen in hoog tempo spiermassa en als de sedatie wordt afgebouwd, is er een grote kans op kortademigheid, machteloosheid en delirium. Bij een opname proberen we dus snel een inschatting te maken in hoeverre we de zorg escaleren, waar we steeds oog hebben voor het belangrijkste doel: voldoende levenskwaliteit bij overleven. Het is zelden een zwart-wit verhaal. Een opname op intensieve zorg kan ook beperkt zijn in intensiteit, waar we bepaalde handelingen vermijden zoals beademing en dialyse, of beperkt zijn in duur waar we de opname bewust korter houden. We verwachten niet dat de huisarts dit op voorhand beslist, maar extra informatie kan ons goed op weg helpen deze beslissing te nemen. Informatie inzake vroegtijdige zorgplanning is effectief zelden beschikbaar. Wij bellen in geval van twijfel vaak met de huisarts. Maar die is niet altijd bereikbaar, bijvoorbeeld bij een nachtelijke opname.”
“Voor ons zou het al een hele meerwaarde zijn wanneer de huisarts, naast de medische achtergrond, informatie opneemt op drie vlakken: wat is de cognitieve toestand van de patiënt? Ten tweede functioneel: hoe kan de patiënt zichzelf behelpen? En ten derde: wat is de sociale omkadering van een patiënt? Is er bovendien al over vroegtijdige zorgplanning gepraat, dan adviseren we om bijkomend die informatie ook in het medisch dossier mee op te nemen.”
Meer informatie
Op de website van AZ Sint-Maarten leest u meer informatie over vroegtijdige zorgplanning met:
- een infobrochure
- een infokaart ‘Praten over vroegtijdige zorgplanning’