Lymfoedeem is een chronische aandoening waarbij een opstapeling van vocht leidt tot zwelling van een lichaamsdeel. Meest bekend zijn de ‘dikke arm’ of ‘dik been’ na kankerbehandeling, maar ook na andere heelkundige ingrepen kan lymfoedeem ontstaan. Daarnaast kan lymfoedeem ook voorkomen ter hoogte van het gelaat, de borst en de geslachtsorganen.
Lymfoedeem is niet alleen een chronische maar ook een progressieve aandoening, waarbij de lymfevaten en het omgevend weefsel onomkeerbare veranderingen vertonen. Over verloop van tijd zullen de lymfevaten scleroseren of verlittekenen ten gevolge van het werken tegen verhoogde druk. De kleppen functioneren niet meer en de lymfevaten verliezen hun capaciteit om lymfevocht efficiënt af te voeren. Het weefsel rond deze aangetaste lymfevaten zal vervetten en verharden.
Daarom dient lymfoedeem tijdig vastgesteld en behandeld te worden. Bij patiënten waarbij een conservatieve behandeling, bestaande uit manuele lymfedrainage en steunkousen, onvoldoende resultaat oplevert, dient men over te gaan tot heelkundig ingrijpen. Dokter Giacalone van het AZ Sint-Maarten heeft een uitgebreide expertise uitgebouwd inzake de behandeling van lymfoedeem door middel van microchirurgie.
Diagnose van lymfoedeem
Vandaag de dag worden de lymfevaten in kaart gebracht door middel van een lymfe-fluoroscopie, ook wel lymfemapping genoemd. Na de onderhuidse inspuiting van een fluorescente contraststof kan men via een speciale camera de lymfevaten in kaart brengen. Hoewel dit onderzoek een schat aan informatie oplevert voor de behandelaar, kunnen met dit onderzoek de lymfevaten in ernstig aangetaste regio’s van lymfoedeem niet zichtbaar gemaakt worden.
Een andere mogelijkheid om lymfevaten in beeld brengen, is het gebruik van ‘gewone’ hoge-frequentie echografietoestellen, maar dit onderzoek is niet performant genoeg om de kleinste vaten en hun structuur in beeld te brengen.
Ultra hoge-frequentie echografie, dat recent ontwikkeld werd, is patiëntvriendelijk: het onderzoek is volledig pijnloos, vereist geen inspuiting van contraststof en maakt geen gebruik van radioactieve straling.
Ultra-hoge-frequentie echografie is een innovatieve onderzoeksmethode die voor het eerst in België werd toegepast door dokter Giacalone en zijn team.
Haarfijn in beeld gebracht
Nooit eerder was het mogelijk om de allerkleinste vaten van ons lichaam in beeld te brengen. Lymfevaten hebben doorgaans een dikte van 300 micron, vergelijkbaar met de dikte van een menselijk haar. Dankzij de echografie met ultra hoge-frequentie kan men niet alleen de diameter bepalen, maar, belangrijker nog, men kan de structuur van deze allerkleinste lymfevaten bestuderen. Dit laat toe om een beeld te krijgen van de ‘gezondheid’ van de kleppen en de wand van de lymfewegen wat ons inzicht geeft in het stadium en de progressie van de aandoening.
Een vergelijkend onderzoek uitgevoerd door dokter Giacalone bij meer dan 50 patiënten met eenzijdig lymfoedeem toonde aan dat er niet alleen méér lymfevaten, maar ook lymfevaten met een kleinere diameter konden gevisualiseerd worden door de ultra hoge-frequentie echografie dan met de ‘gewone’ hoge-frequentie echografie. Met ultra hoge-frequentie echografie kon ook het lymfevocht in de lymfevaten gezien worden evenals het functioneren van de kleppen. Dit leverde nooit eerder geziene videobeelden op van ‘lymfevaten in werking’.
De studie waaraan 30 patiënten hebben deelgenomen, werd zojuist gepubliceerd in het prestigieuze tijdschrift Plastic and Reconstructive Surgery - Global Open.
Toepassing bij patiënten met lymfoedeem
Dankzij dit toestel kan men op een niet-invasieve manier de lymfevaten in beeld brengen en bijgevolg de functie en werking ervan bestuderen. Dit leidt op termijn tot meer inzicht in de aandoening, die toch een grote impact heeft op het leven van duizenden mensen in België.
Anderzijds kan men bij patiënten waarbij een heelkundige ingreep noodzakelijk is, met behulp van de ultra hoge-frequentie echografie de beste lymfevaten identificeren zodat het effect van een microchirurgische ingreep maximaal is. Het doel van de ingreep is om de afvoer van lymfevocht via de aders te laten verlopen zodat de aangetaste regio ‘omzeild’ wordt. De verbinding tussen een nog functionerend lymfevat en een ader, wat een lymfe-veneuze anastomose genoemd wordt, is zo een techniek waarbij de lymfestroom efficiënt wordt afgeleid via het veneuze systeem. Deze microchirurgische ingreep, die weinig belastend is voor de patiënt, werd door dokter Giacalone reeds meer dan 2 500 maal uitgevoerd. Het is vanzelfsprekend dat deze lymfe-veneuze anastomose het beste resultaat oplevert als de lymfevaten nog niet of minimaal verlittekend zijn.
Referenties
Intraoperative imaging of lymphatic vessel using ultra high-frequency ultrasound. Hayashi A, Visconti G, Yamamoto T, Giacalone G, Hayashi N, Handa M, Yoshimatsu H, Salgarello M. J Plast Reconstr Aesthet Surg. 2018 May;71(5):778-780. doi: 10.1016/j.bjps.2018.01.013.
Ultra High-Frequency Ultrasonographic Imaging with 70 MHz Scanner for Visualization of The Lymphatic Vessels. Hayashi A, Giacalone G; Yamamoto T; Belva F; Visconti G; Hayashi N; Handa M; Yoshimatsu H; Salgarello M. Plast reconstr Surg Glob Open 2019;7:e2086; DOI: 10.1097/GOX.0000000000002086. Received for publication September 6, 2018; accepted October 25, 2018. Published online 22 January 2019. Drs. Hayashi and Giacalone contributed equally to this work.
Contact
Het Lymfecentrum is pionier en één van de toonaangevende centra wereldwijd op het gebied van diagnose en behandeling van lymfoedeem.