Op Dag van het Europees Noodnummer (112-dag) staan we stil bij de cruciale rol van spoedverpleegkundigen en urgentieartsen bij palliatieve urgenties. Deze noodsituaties vragen om een andere aanpak, waarbij comfort, zorg en nauwe samenwerking vooropstaan. Spoedverpleegkundige Bart en dr. Jan Van Der Mullen (urgentiearts) geven je een inkijk in hun werking.
Wat zijn palliatieve urgenties?
Bart: “Dit zijn vaak acute, onvoorziene omstandigheden die het overlijden kunnen veroorzaken. Deze urgenties betreffen fysieke, emotionele en/of existentiële dimensies met grote impact op de patiënt, familie en zorgverleners. Denk aan bloedingen, acute dyspnoe (longoedeem), epilepsie, acute verwardheid (delier) of plotse pijn.”
Wat is de rol van een spoedverpleegkundige en spoedarts bij een palliatieve urgentie?
“Er is een onderscheid in onze tussenkomst prehospitaal en de acties op de dienst spoedgevallen”, verduidelijkt Bart. “Maar in beide gevallen is het belangrijk om in de eerste plaats een rustige en serene houding aan te nemen waarbij de juiste palliatieve zorg, op de juiste plaats en moment wordt gegeven. We houden zoveel mogelijk rekening met de noden van de patiënt en zijn naasten en de DNR-code (Do Not Reanimate), een vorm van Vroegtijdige Zorgplanning (VZP).”
“We luisteren actief naar de patiënt en zijn familie, informeren hen en filteren de noden. Wat zij immers als urgentie ervaren, is niet noodzakelijk een urgentie voor het team. Denk bijvoorbeeld aan reutelgeluiden: vervelend, maar dit vergt een andere interventie voor optimaal comfort. Of het verschil in aanpak bij acute of niet-acute bloeding. De snelheid van onze acties en de impact ervan op de patiënt en zijn familie zijn hierdoor uiteenlopend.”
“Prehospitaal werken we steeds ondersteunend en aanvullend op de eerstelijnszorgverleners en de palliatieve netwerken, bijvoorbeeld door het toedienen van o.a. pijnmedicatie en sedatie. In het ziekenhuis benaderen we palliatieve patiënten zoals elke andere spoedpatiënt, maar met extra focus op comfortzorg (care) boven genezing (cure).”
“Idealiter wordt de 112-centrale niet als eerste gebeld, omdat de zwaailichten en sirenes van de dringende geneeskundige hulpverlening het serene proces verstoren”, voegt dr. Jan Van der Mullen toe. “De rol van de huisarts, thuisverpleegkundige en het palliatief netwerk zijn extreem belangrijk in het voorbereiden van de patiënt en zijn omgeving op wat komt.”
Hoe zorg je er op spoedgevallen voor dat er voldoende aandacht en comfort is voor de palliatieve patiënt?
“Als team – artsen, verpleegkundigen, logistieke medewerkers en vrijwilligers – streven wij naar een kwalitatieve zorgomgeving voor palliatieve patiënten”, vertelt Bart. “Hoe? Door kennis te delen, de patiënt snel een comfortabel bed te bieden, rust en sereniteit te creëren en wanneer mogelijk de patiënt zo snel mogelijk te brengen naar een verblijfseenheid.”
Welke palliatieve urgentie blijft jou het meeste bij?
“Een patiënt die thuis verblijft en die via een spuitaandrijver gesedeerd is, komt goed omringd door mantelzorgers in de terminale fase terecht”, schetst Bart. “Dit blijft bij omdat de mantelzorgers uitgeput, maar mogelijk onvoldoende op de hoogte waren over wat er hun te wachten stond. Hierdoor kreeg de noodcentrale foutieve en of onvolledige informatie. Bij aankomst was de patiënt al overleden. Onze MUG-interventie bestond dan ook uit het bieden van een luisterend oor en het benoemen van de inspanningen van de mantelzorgers.”
Hoe bereid je je voor op een palliatieve urgentie?
Bart: “Dit is verschillend tussen een PIT- of MUG-tussenkomst of een aanmelding op spoedgevallen. Soms ben je al beter voorbereid door het dossier te lezen of de patiënt, familie of zorgverleners te bevragen. Ik ben zelf actief geweest op een palliatieve eenheid, en beoog samen met mijn collega’s steeds een kwaliteitsvolle dienstverlening in dergelijke urgenties. Hierbij is het belangrijk om in overleg gaan met de andere zorgverleners. We werken vaak samen met de collega’s van geriatrie of de palliatieve eenheid De Mantel in het ziekenhuis en hebben afspraken met Palliatief Netwerk Mechelen.”
Wat geef je nog graag mee?
Start tijdig met vroegtijdige zorgplanning (VZP) en overleg met mantelzorgers, familie, huisarts of specialist, ook voordat je ziek wordt. Het aanduiden van een vertrouwenspersoon is van onschatbare waarde.
De dienst spoedgevallen van AZ Sint-Maarten werkt intensief samen met onder andere de lokale politie, brandweer, het palliatief netwerk en ziekenhuizen binnen en buiten het BRIANT-netwerk. Op Dag van de 112 zetten we alle hulpverleners in de kijker en bedanken we hen voor het harde werk.
We vragen jou om steeds hoffelijk te zijn en de hulpdiensten te respecteren onder het motto: “Ik zorg voor jou, jij zorgt voor mij, samen zorgen wij voor elkaar!”