Wat is lymfoedeem

Het lymfestelsel is een transportsysteem dat in nauwe verbinding staat met de bloedsomloop.

Het lymfestelsel is opgebouwd uit lymfevaten en is vergelijkbaar met de structuur van de bloedsomloop. In tegenstelling tot de bloedsomloop is het lymfestelsel enkel een “afvoerend” systeem. Het begint binnen de organen en vervoert het lymfevocht via haarvaten naar de grotere lymfevaten die uitmonden in de bloedsomloop nabij het hart.

Op de kruispunten van grote lymfevaten bevinden zich lymfeknopen, ook wel lymfeklieren genoemd. Doordat het lymfestelsel en de bloedvaten met elkaar in contact staan, komen de in het lymfevocht aanwezige stoffen in de bloedbaan terecht en worden ze zo uitgescheiden. De lymfeklieren zijn immers de zuiveringsstations van het lymfestelsel.

De functies van het lymfestelsel zijn:

• afvoer van overtollig vocht met afvalstoffen uit de weefsels
• afweer tegen infecties
• productie van lymfe (uit weefselvocht)

Lymfoedeem is een opstapeling van lymfevocht in je arm, been of ander deel van het lichaam. In normale omstandigheden wordt dat vocht verzameld in een lymfevat en afgevoerd via de lymfeklieren. Als het evenwicht tussen aanmaak en afvoer verstoord is, hoopt het lymfevocht zich op en spreken we van lymfoedeem.

Zonder behandeling kan het lymfoedeem en het gevaar op terugkerende infecties toenemen. Op termijn worden de nog functionerende lymfewegen overbelast en zetten ze uit. Daardoor worden de kleppen in de lymfewegen aangetast en lekt het lymfevocht door de verhoogde druk uit de lymfewegen.

Daardoor 'verlittekenen' de lymfewegen en vervet het omgevend weefsel. Die veranderingen zijn onomkeerbaar. Een tijdige behandeling is dus noodzakelijk.

Lymfoedeem kan aangeboren zijn. Het betreft dan een onvoldoende aanleg of niet goed functioneren van de lymfevaten ter plaatse, waardoor een ophoping van lymfevocht ontstaat. Die aangeboren vorm van lymfoedeem kan zichtbaar zijn onmiddellijk na de geboorte, maar kan ook vele jaren later optreden.

Lymfoedeem in een lidmaat kan ontstaan na een traumatisch ongeval, chirurgische ingreep, bestraling of infectie. Een vaak voorkomende vorm van lymfoedeem in de arm treedt op na een operatie voor borstkanker waarbij de lymfeklieren uit de oksel verwijderd worden. Lymfoedeem in het been wordt ook vaak vastgesteld na een chirurgische ingreep voor spataders of na de behandeling van gynaecologische tumoren.

Lymfoedeem kan voorkomen op verschillende plaatsen in het lichaam. De meest voorkomende plaatsen zijn armen en benen, maar zwelling van gelaat, hals, borsten en geslachtsdelen komen ook voor.